సార్వభౌమ రుణం - సంపన్న దేశాలు

దుబాయ్ తో మొదలై గ్రీస్‌ తదితర యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ దేశాలలో నెలకొన్న తీవ్ర ఆర్థిక పరిణామాల నేపథó్యంలో ''సార్వభౌమ రుణం'' (సావరిన్‌ డెట్‌), దాని ప్రభావాల పై ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విస్తృత చర్చ జరుగుతున్నది.

సార్వభౌమ రుణం అంటే - యుద్ధాల కోసం ఆర్థిక వనరులు, ఆర్ధికాభివృద్ధి కోసం పెట్టుబడులు, రోజువారి ప్రభుత్వ నిర్వహణ ఖర్చుల కోసం వివిధ ప్రభుత్వాలు రుణ మార్గాన్ని ఎంచుకోవటం సర్వసాధారణమైనది. ఈ రుణ సేకరణలో దేశీయ వనరుల నుండి దేశీయ కరెన్సీలో పొందే రుణాల్ని ప్రభుత్వ రుణం (గవర్నమెంటు డెట్‌) అంటారు. ఈ ప్రభుత్వ రుణాన్ని బాండులు, సెక్యూరిటీలు తదితర సాధనాల ద్వారా సమీకరిస్తారు. ఈ రుణ సాధనాలు దేశీయ కరెన్సీలోనే చలామణి అవుతాయి. విదేశాలనుండి పొందే ఋణాలకు, కొన్ని దేశాలలో నెలకొనే అదుపు లేని ద్రవ్యోల్బణం, అనిశ్చిత మైన విదేశీ మారక విలువల కారణంగా స్ధిరమైన విదేశీ కరెన్సీలలోనే ఈ విదేశీ రుణ బాండులను జారీ చేస్తారు. వీటిని సార్వభౌమ బాండులు (సావరిన్‌ బాండ్‌లు) అంటారు. 1980లలో వీటికి మంచి గిరాకీ ఉండేది. ఈ సార్వభౌమ బాండులపై చెల్లించాల్సిన రుణ మొత్తాన్ని (సావరిన్‌ డెట్‌) ''సార్వభౌమ రుణం'' అంటారు. క్లుప్తంగా చెప్పుకోవాలంటే జాతీయ ప్రభుత్వాలు, విదేశీ ప్రభుత్వాలు/సంస్ధల నుండి పొంది విదేశీ మారక ద్రవ్యంలో చలామణి అయ్యే రుణం ఇది. దీంతో పాటు వివిధ ప్రభుత్వాలు, ప్రవేట్‌ పెట్టుబడికి విదేశాలు/సంస్ధలనుండి పొందే రుణాలకు గ్యారంటీని స్తున్నాయి. ఇటువంటి రుణాల్ని కూడా సార్వభౌమ రుణాలుగా పరిగణిస్తారు. సార్వభౌమ బాండులపై అసలు గాని వడ్డీని గాని నిర్ణీత తేదిన తిరిగి చెల్లించలేక పోవటాన్ని సార్వభౌమ రుణ చెల్లింపు వైఫల్యం (సావరిన్‌ డిఫాల్ట్‌) అని అంటారు. సార్వభౌమ రుణ చెల్లింపు వైఫల్యాలు సార్వభౌమ రుణ సంక్షోభాలుగా పరిమాణం చెంది, అంతిమంగా ఆర్థిక సంక్షోభా లకు దారి తీయొచ్చు. అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో రుణ చెల్లింపు వైఫల్యాలు సాధారణ అంశంగా కూడా పరిగణించ బడుతున్నాయి.

సార్వభౌమ రుణ లక్షణాలు - 1. సార్వభౌమ రుణాలకు ప్రభుత్వ హామి ఉన్నందున, రుణాల తిరిగి చెల్లింపుపై రుణ దాతలకు అత్యంత విశ్వాసం ఉన్న కారణంగా రుణాలు సురక్షితాలుగా భావింపబడతాయి. దీని వల్ల రుణాలు పొందాల్సిన దేశాలకు రుణ సమీకరణ సులభతరమవుతుంది. 2. వ్యక్తులు, సంస్థలకు ఇచ్చిన రుణాలు సక్రమంగా తిరిగి చెల్లింపబడనట్లయితే, రుణాన్ని రాబట్టుకోవడం కోసం కోర్టుల నాశ్రయించడం లేదా ఆస్తుల జప్తులాంటి చర్యలకు పాల్పడ టానికి వీలుంటుంది. కాని సార్వభౌమ రుణాలను సక్రమంగా చెల్లించని దేశాలపై ఇటువంటి చర్యలు చేపట్టటం సాధ్యపడక, రుణాల్ని రీ షెడ్యూల్‌ చేయడం గాని లేదా మాఫి చేయడం గాని అనివార్యమవుతుంది. అందువల్లే అంతర్జాతీయ ద్రవ్య సంస్ధలు రుణాలని ఇచ్చేటప్పుడు ఆయా దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థ లను గుప్పెట్లో పెట్టుకొనే చర్యలకు పూనుకుంటాయి.3. ఒక దేశ రుణాన్ని స్థూల దేశీయోత్పత్తిలో (జి.డి.పి) శాతంగా కొలు స్తారు. యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ ప్రమాణాలలో యూరప్‌ దేశాల సాధారణ రుణం (దేశీయ, విదేశీ రుణం) జి.డి.పిలో 60% మించితే ఆ దేశ ఆర్థిక పరిస్థితి సంక్షోభంలో పడిన ట్లుగా భావిస్తారు. గతంలో రుణ సంక్షోభంలో చిక్కుకున్న వివిధ దేశాల అనుభవాల ఆధారంగా, ఒక దేశం సార్వభౌమ రుణం ఆ దేశ స్థూలదేశీయోత్పత్తిలో 49.7 % మించితే, ఆ దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ రుణ సంక్షోభంలో పడినట్లు నిపుణులు విశ్లేషి స్తున్నారు. 4. 1980లలో లాటిన్‌ అమెరికా దేశాలలో రుణాలు అందించే బూమ్‌ పూర్తయినాకా రుణాల చెల్లింపు వైఫల్యాల సంఖ్య గణనీయంగా పెరిగినట్లు సర్వేలు తెలియచేస్తున్నాయి.

5. 1980లలో కొన్ని దేశాలలో రుణ సంక్షోభాలు విదేశీ మారక నిల్వల కరెంటు అకౌంటు ఖాతా అమితంగా పెరుగుతున్న కారణంగా ఏర్పడ్డాయి. కాని 1990లలో విదేశీ మారక నిల్వల పెట్టుబడి ఖాతా లోటు పెరుగుతున్న కారణంగా కూడా సార్వభౌమ రుణ సంక్షోభాలు నెలకొంటున్నట్లు ఆర్థిక నిపుణు లు గుర్తించారు. 6. ఇంత వరకు నెలకొన్న రుణ సంక్షో భాలలో అత్యధిక శాతం, కరెన్సీ సంక్షోభాలు మొదలైన తరువాత సార్వభౌమ రుణ సంక్షోభాలు తీవ్రమయ్యాయి. నయా ఉదార వాద విధానాల ప్రభావంగా పెట్టుబడుల ప్రవాహాలలోని అనిశ్చితి మాలకంగా కరెన్సీ విలువలు తీవ్ర అనిశ్చితికి గురి కావటం ఇందుకు ప్రధాన కారణంగా కొందరు ఆర్థిక వేత్తలు అభిప్రాయపడుతున్నారు.7.ఇంత వరకు రుణ చెల్లింపుల వైఫ ల్యాలు వర్ధమాన దేశాలకే పరిమితమయ్యాయి 1824-2004 వరకు రుణ చెల్లింపు వైఫల్యాలలో అత్యధికంగా 126 చెల్లిం పుల వైఫల్యాలు గల చరిత్ర లాటిన్‌ అమెరికాకు దక్కింది. ఆ తరువాత ఆఫ్రికా 63 వైఫల్యాలతో 2వ స్థానంలో ఉంది.8.రుణాల రీ షెడ్యూలింగ్‌ తో వర్ధమాన దేశాల రుణ రేటిం గులు పడిపోయిన కారణంగా ఆయా దేశాలు సార్వభౌమ రుణాలను తీసుకోవడంలో ప్రత్యేక జాగ్రత్తలు వహించాయి. గత దశకంలో మార్కెట్‌లో పెరిగిన లిక్విడిటితో అభివృద్ధి చెం దిన దేశాల ప్రభుత్వాలకే రుణాలు అత్యధికంగా లభించాయి 9. వివిధ దేశాల ఆర్థిక స్థితిగతుల్ని అధ్యయనం చేస్తూ సార్వ భౌమ రుణ ప్రభావాలపై అంతర్జాతీయంగా 3 ప్రధాన రేటింగ్‌ ఏజెన్సీలైన స్టాండర్డ్‌ అండ్‌ పూర్‌, మూడీ, పిట్చ్‌ తమ రేటిం గ్‌లను ప్రకటిస్తున్నాయి. సుదీర్ఘకాల పరిశీలనలో అభివృద్ధి చెందిన దేశాల రుణ రేటింగ్‌లు చాలా స్థిరంగా ఉన్నాయి.

మంచి రేటింగ్‌ పొందిన ఏ సంపన్న దేశం గత 15 సంవ త్సరాల కాలంలో రుణ చెల్లింపు వైఫల్యాలకు (డెట్‌ డిఫాల్ట్‌) పాల్పడలేదు. కాని ప్రస్తుత పరిస్థితి అందుకు పూర్తి భిన్నంగా ఉంది. 10. 2007 వ సంవత్సరంలో జీ-20 ధనిక దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థలలో సగటు ప్రభుత్వ రుణం సగటు జి.డి.పి లో 80% ఉండి వర్ధమానదేశాల రుణ నిష్పత్తి కంటే రెట్టింపు ఉన్నది. 2014 నాటికి జి-20 ధనిక దేశాల సగటు ప్రభుత్వ రుణం జి.డి.పిలో 120% ఉండొచ్చునని అంచనా వేస్తు న్నారు. సంపన్న దేశాల సాధారణ రుణం తీవ్రంగా పెరిగి పోతున్నది. జపాన్‌ అనేక సంవత్సరాలుగా అత్యధిక రుణ భారంతో కొనసాగుతున్నది. అమెరికా, బ్రిటన్‌ ప్రపంచ అత్యధిక రుణ గ్రస్థ దేశాల జాబితాలో చేరాయి. 11. ఈ దేశాలలో నూతనంగా జన్మించేవారి రేటు గణనీయంగా పడి పోయి, వృద్ధులలో పెరుగుదల అత్యధికమవుతున్నది. దీనిపై వెచ్చించాల్సిన వ్యయం కూడా గణనీయంగా పెరుగుతున్నది. 12. ఈ సంపన్న దేశాల రుణ విధానంలో మౌళిక మార్పులు చేపట్టకపోతే, వీరి రుణ పరిమాణం సమీప భవిష్యత్త్‌లో 3 రెట్లకు పైబడి పెరిగే ప్రమాదముందని రేటింగ్‌ సంస్థలు హెచ్చరిస్తున్నాయి.

ముగింపు - విదేశీ రుణాలతో 1960 లలో వర్ధమాన దేశాలలో సంక్షేమ ఆర్థిక నమూనా అమలు చేయబడి వివిధ దేశాలు ఆర్థికాబివృద్ధిని సాధించాయి. 1970లలో ప్రపంచాన్ని కుదిపేసిన చమురు సంక్షోభంతో నెలకొన్న ఆర్థిక దుస్థితి నుండి పేద వర్ధమాన దేశాలను గట్టెక్కించడానికి పశ్చిమ దేశాల బ్యాంకింగ్‌ రుణాలు సహాయపడి, అంతిమంగా వర్ధమాన దేశాలను 1980లలో ''రుణ ఊబి'' లోకి దించాయి. అప్పటి నుండి ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అమలు చేయబడ్డ ప్రపంచీకరణ విధానాలు పేద వర్ధమాన దేశాలను మరింత రుణ గ్రస్తం చేశాయి. 20వ శతాబ్దం చివరి నుండి సంపన్న దేశాలు తమ తమ దేశాలలో నెలకొన్న ఆర్థిక సంక్షోభాల్ని అధిగ మించడం కోసం అందుబాటులోకి వచ్చిన సార్వభౌమ రుణాలను వినియోగించుకొని ప్రపంచంలోనే అత్యధిక రుణ గ్రస్త దేశాలుగా తయారయ్యాయి.

వివిధ దేశాల రుణ భారాలు పెరుగుతున్న కొద్దీ, రుణ చెల్లింపు వైఫల్యాలు పెరుగుతున్నాయి. నూతన రుణాలు దొరకని స్థితిలో వివిధ ప్రభుత్వాలు ఈ రుణ భారాల్ని సామాన్య ప్రజానీకంపై రుద్దుతున్నాయి. సామాన్య ప్రజానీకం అనుభవిస్తున్న సంక్షేమ పధకాల కత్తిరింపులకు పూనుకుం టున్నాయి. ఉద్యోగ, ఉపాధి భద్రతపై దాడులు పెరుగుతు న్నాయి. నిరుద్యోగం, దారిద్య్రం సంపన్న దేశాలలో అంతు లేకుండా పెరుగుతున్నది.

2008లో తలెత్తిన ప్రపంచ ఆర్థిక సంక్షోభ పర్యావసనంగా సార్వభౌమ రుణ సంక్షోభం తీవ్రమైం ది. ఈ ఆర్థిక సంక్షోభ నివారణకు వివిధ ప్రభుత్వాలు భరించిన బ్యాంకుల నష్టాలు, సంపన్న వర్గాలకు కల్పించిన రాయితీలతో కూడిన ఉద్దీపన చర్యలు రుణ సమస్యను మరింత జటిలం చేశాయి. గ్రీస్‌ తదితర యూరప్‌ దేశాలలో నెలకొన్న పరిస్థితులే ఇందుకు తాజా ఉదాహరణ.