బేసెల్‌ -2 ప్రమాణాలు - బ్యాంకింగ్‌ వ్యవస్థ

అంతర్జాతీయ బ్యాంకుల సుస్థిర మనుగడకు అమలు చేయాల్సిన మార్గదర్శకాలు బేసెల్‌ ప్రమాణాలుగా రూపొందించబడ్డాయి. వివిధ దేశాల కేంద్ర బ్యాంకులు ఈ ప్రమాణాలను జాతీయ బ్యాంకులకు కూడా వర్తింపజేశాయి. ఈ క్రమంలో మొదటి విడతగా విడుదలైన బేసెల్‌-1 ప్రమాణాలు బ్యాంకులు అందించే రుణాలలో ఇమిడివున్న ''రిస్క్‌''ను ఎదుర్కోవడానికి అవసరమైన మూలధన పరిమాణాన్ని, ''రిస్క్‌'' నాణ్యతను బట్టి నిర్ణయించాయి. దీనినే ''సముచిత మూలధన నిష్పత్తి''(క్యాపిటల్‌ ఎడిక్వసీ రేషియో) అన్నారు. ఈ నిష్పత్తి ''రిస్క్‌''ను ఎదుర్కోగలిగే బ్యాంకుల సామర్థ్యాన్ని తెలియజేస్తుంది. ఈ ప్రమాణాల తదనంతర కాలంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ద్రవ్యరంగంలో నెలకొన్న వివిధ పరిణామాల నేపధ్యంలో బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలు రూపొందించబడ్డాయి.

బేసెల్‌-2 ప్రమాణాల పూర్వరంగం

బేసెల్‌-1 ప్రమాణాలలో ''సముచిత మూలధన నిష్పత్తి'' గుండుగుత్తగా వివిధ దేశాలలోని బ్యాంకులన్నింటికి ఒకే విధంగా ఉంది. ఈ కారణంగా వివిధ దేశాల ద్రవ్య వ్యవస్థల్లో నెలకొన్న నూతన పరిణామాలతో ఉత్పన్నమైన సమస్యలను పరిష్కరించడంలో బేసెల్‌-1 ప్రమాణాలు విజయవంతం కాలేకపోయాయి. ప్రపంచీకరణ స్వరూప స్వభావాలలో నెలకొన్న మార్పులతో ద్రవ్య మార్కెట్‌లో వినూత్న ద్రవ్య ఉత్పత్తులు (ఫైనాన్షియల్‌ ఇన్నోవేషన్స్‌) రంగం మీదకొచ్చాయి. ఈ ద్రవ్య ఉత్పత్తుల్లో స్పెక్యులేషన్‌ తీవ్రత భారీగా ఉంది. రుణ రంగ ప్రాధాన్యత పెరిగి, రుణ డెరివేటీవ్‌ ల్లాంటి అత్యధిక రిస్క్‌ కలిగిన ద్రవ్య ఉత్పత్తుల ప్రవేశంతో మార్కెట్‌ రిస్క్‌ అపరిమితంగా పెరిగింది. దీని తట్టుకోగలిగే ''రిస్క్‌'' యాజమాన్య పద్ధతులు బేసెల్‌-1 ప్రమాణాలలో లేకపోవడం బ్యాంకులకు పెను సవాలుగా మారింది. బేసెల్‌-1 ప్రమాణాలు అంచనా కట్టిన రుణ రిస్క్‌ పరిధికి మించిన పరిస్థితులు నెలకొన్నాయి. దీన్ని అదునుగా తీసుకున్న కొన్ని అంతర్జాతీయ బ్యాంకులు వారి వారి బ్యాలెన్స్‌ షీట్లను తమ్మినిబమ్మిని చేశాయి. నూతన ద్రవ్య ఉత్పత్తుల మూలకంగా నెలకొన్న అదనపు రిస్క్‌కు అనుగుణంగా అదనపు మూలధన సమీకరణ ప్రమాణాలు లేకుండా పోయాయి. అధిక నాణ్యత కలిగిన రుణాలపై బ్యాంకు ఆర్జించే లాభాల కంటే నాసిరక రుణాలు/పెట్టుబడులు అత్యధిక లాభాల్ని ఆర్జించడంతో, అంతర్జాతీయ బ్యాంకులు నాణ్యత కలిగిన రుణాల మంజూరును నిర్లక్ష్యం చేయడం మొదలైంది. బ్యాంకులు అంతర్గతంగా అనుసరిస్తున్న పద్ధతుల్లో పారదర్శకత లోపించింది. 1990లలో బేసెల్‌-1 ప్రమాణాలను తు.చ తప్పకుండా అమలు చేసిన థారులాండ్‌, ఇండోనేషియా, మలేషియా లాంటి ఆసియా దేశాలలోని ద్రవ్య వ్యవస్థలు ద్రవ్య సంక్షోభంతో తల్లక్రిందులైనాయి. అనేక బ్యాంకులు మూతబడ్డాయి. ఈ సవాళ్ళను అధిగమించడానికి బేసెల్‌ కమిటి జూన్‌-2004లో బేసెల్‌-2 ప్రమాణాల పేర నూతన మార్గదర్శకాల్ని రూపొందించింది. ఈ ప్రమాణాలు బేసెల్‌-1 ప్రమాణాల కంటే మెరుగ్గా ఉన్నా, సంక్లిష్టంగా ఉన్నాయి.

బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలు

కనీసం మూలధన పరిమాణం, పర్యవేక్షణ సమీక్ష, మార్కెట్‌ క్రమశిక్షణ అనే మూడు స్తంభాలపై (పిల్లర్స్‌) బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలు నిర్మింపబడ్డాయి.

1). కనీస మూలధన ప్రమాణాలు

బ్యాంకులు ఎదుర్కొనే రిస్క్‌ను బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలు 3 రకాలుగా వర్గీకరించాయి. అవి రుణాల రిస్క్‌, మార్కెట్‌ రిస్క్‌, నిర్వహణ రిస్క్‌లు

రుణాల రిస్క్‌ : సకాలంలో రుణాలను, వాటిపై వడ్డీలను తిరిగి చెల్లించటంలో రుణ గ్రహీతలలో అనేక తారతమ్యాలు వుంటాయి. వీటిలో ఇమిడి వున్న రిస్క్‌ను రుణాల రిస్క్‌ అంటారు. ఈ రిస్క్‌ కూడా ఒక్కొక్క రుణ గ్రహీతకు ఒక్కొక్క రకంగా ఉంటుంది. బ్యాంకులు సాధారణంగా అంచనా వేయగలిగే నష్టాలను బట్టి వడ్డీ రేటు నిర్ణయించబడుతుంది. కానీ వీటికి భిన్నంగా ఆర్థిక వ్యవస్థలో నెలకొనే ఒడుదుడుకులతో బ్యాంకులెదుర్కొనే నష్టాలను ''ఊహించని నష్టాలు'' అంటారు. రుణాల రిస్క్‌, ఊహించని నష్టాల రిస్క్‌లకు అనుగుణంగా అదనపు మూలధన పరిమాణాన్ని బ్యాంకులు సమకూర్చుకోవాలి.

మార్కెట్‌ రిస్క్‌ : బ్యాంకులు ''చట్టబద్ధమైన లిక్విడిటీ నిష్పత్తి''ని (స్టాట్యూటరీ లిక్విడిటీ రేషియో-యస్‌.యల్‌.ఆర్‌) అమలు చేయాల్సి ఉంటుంది. ఇందుకు గాను తమ నిధులలో లిక్విడ్‌ ఆస్థులైన నగదు, బంగారం, అనుమతించిన ప్రభుత్వ/ఇతర బాండులలో పెట్టుబడి పెట్టాల్సి ఉంటుంది. (భారతదేశంలో గరిష్ట చట్టబద్ధ లిక్విడిటీ నిష్పత్తి 40%గా ఉంది). ప్రపంచీకరణ విధానాల నేపధ్యంలో వీటి విలువలు అనిశ్చితికి గురౌతున్నాయి. మార్కెట్‌ ఆర్థిక వ్యవస్థ మూలకంగా, వడ్డీ రేట్లు, విదేశ మారక ద్రవ్యం, షేర్‌లు, సరుకుల ధరలలో సంభవించే మార్పులు ఈ అనిశ్చితికి కారణమౌతున్నాయి. ఈ రిస్క్‌ను మార్కెట్‌ రిస్క్‌ అంటారు.

నిర్వహణ రిస్క్‌ : బ్యాంకులు నిర్వహించే ఆంతరంగిక యాజమాన్య పద్ధతులు, ప్రక్రియలు, వాటిని నిర్వహించే వ్యక్తుల సమర్ధతతోపాటు, బాహ్య కారణాలు కూడా బ్యాంకుల అస్థిరతకు కారణమౌతున్నాయి. వీటినే ''నిర్వహణ రిస్క్‌'' అంటారు. పైన పేర్కొన్న రిస్క్‌ల పరిమాణాన్ని అంచనా వేయటానికి అందుకు అవసరమైన మూలధనాన్ని గణించటానికి కావలసిన మార్గదర్శకాలను మొదటి స్తంభం (ఫస్ట్‌ పిల్లర్‌) సమకూరుస్తుంది. బేసెల్‌-1 ప్రమాణాలలో రిస్క్‌ వెయిటేజ్‌లను, కావలసిన మూలధన పరిమాణాన్ని నియంత్రణ సంస్థలు ముందే నిర్ణయిస్తాయి. కానీ బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలలో అనుమతి పొందిన రేటింగ్‌ ఏజెన్సీల రేటింగ్‌లపై ఆధారపడి బ్యాంకులు వారివారి రిస్క్‌ వెయిటేజ్‌లపై అంతర్గత రేటింగ్‌లను అభివృద్ధి చేసుకొనే అవకాశం మొదటి స్థంభం కలిగించింది.

2) పర్యవేక్షణ సమీక్ష

కేవలం సముచిత మూలధనం సమకూర్చుకోవడంతోనే బ్యాంకుల మనుగడకు సుస్థిరత రాదని బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలు భావిస్తున్నాయి. దానితోపాటు బ్యాంకుల రిస్క్‌ను అదుపు చేయటానికి అవసరమైన, మెరుగైన రిస్క్‌ యాజమాన్య పద్ధతుల్ని బ్యాంకులు కలిగివుండాలని బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలు నిర్దేశిస్తున్నాయి. బేసెల్‌-2 నందు రెండవ స్తంభం పర్యవేక్షణ పద్ధతులకు, సమీక్షకు అత్యధిక ప్రాధాన్యతనిస్తున్నాయి. చట్టా వ్యాపారాలు, రుణ డెరివేటివ్‌లకు సంబంధం ఉన్న బ్యాంకులు ఈ ప్రమాణాల క్రింద అనేక నియంత్రణలను, మార్గదర్శకాలను ఆచరించాల్సి వుంటుంది. పర్యవేక్షకులు బ్యాంకులు అనుసరించాల్సిన నియంత్రణలు, అంతర్గత గణాంక పద్ధతుల్ని ప్రమాణీకరించడం, అమలుచేయాల్సిన బాధ్యతను కల్గివుంటాయి. దీనికి సంబంధించిన మార్గదర్శకాలు రెండవ స్తంభం అందిస్తుంది.

3) మార్కెట్‌ క్రమశిక్షణ

బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలలో మూడవ స్తంభంగా మార్కెట్‌ క్రమశిక్షణ ఉంది. బ్యాంకుల లావాదేవీలలో పర్యవేక్షకులు, నియంత్రణ సంస్థలు, రేటింగ్‌ ఏజెన్సీలు, డిపాజిట్‌దారులు, మదుపు దారులకు పూర్తి పారదర్శకత ను మార్కెట్‌ క్రమశిక్షణ కోరుతున్నది. బ్యాంకులు ఎదుర్కొంటున్న రిస్క్‌ను గూర్చిన పూర్తి సమాచారాన్ని పై తరగతులకు ఎప్పటికప్పుడు తెలియజేయాల్సి వుంది. ఇందుకోసంగా మూడవ స్తంభం ఆచరించాల్సిన ప్రమాణాలను రూపకల్పన చేసింది.

బేసెల్‌-2 ప్రభావాలు

1. బ్యాంకులు ఎదుర్కొనే రిస్క్‌ ఆధారంగా వివిధ రుణాలపై వడ్డీరేట్లు నిర్ణయింపబడతాయి. 2. బేసెల్‌-2 ప్రమాణాల రూపకల్పనకు అత్యధిక స్థాయిలో గణాంక వివరాలు కావల్సి వుంది. వివిధ స్థాయిలలో రిస్క్‌ను గణించటానికి అత్యధిక స్థాయి టెక్నాలజీ, సాఫ్ట్‌వేర్ల అవసరంవుంది. దీనికి కావలసిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని పొందటానికి పెద్ద మొత్తంలో నిధులు అవసరమౌతాయి. 3. ఇంత భారీస్థాయి పెట్టుబడులు, సేకరించాల్సిన అదనపు మూలధనం పెద్ద బ్యాంకులకే సాధ్యమవటం వల్ల, చిన్న బ్యాంకులు ఈ రంగంలోకి అడుగుపెట్టలేని పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది. ఈ ప్రమాణాలు అమలు జాతీయ బ్యాంకులకు అనివార్యమైతే, బ్యాంకుల విలీనాలు, ఏకీకరణలకు బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలు సారధులుగా పనిచేస్తాయి.

4. అత్యధిక మూలధన అవసరాల కోసం బ్యాంకులు విదేశీ పెట్టుబడులపై ఆధారపడాల్సిన పరిస్థితులు ఏర్పడతాయి. 5. ద్రవ్య సంక్షోభ సమయాలలో కార్పోరేట్ల రుణ రేటింగ్‌ పడిపోతుంది. దీని కారణంగా బేసెల్‌-2 ప్రమాణాల ప్రభావంతో అవసరమైన కాలంలో రుణాల లభ్యత పొందలేని పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది. అదే సందర్భంలో ఆర్థిక విజృంభణ (బూమ్‌) కాలం లో కార్పొరేట్ల రుణ రేటింగ్‌లు మెరుగై, బ్యాంకుల అధిక నిధుల లభ్యతతో రుణాల మంజూరు వేగవంతమవుతుంది. దీని కారణంగా రుణ సంక్షోభాలకు దారి తీసే ప్రమాదం ఉంది. బ్యాంకుల సుస్థిరతకు పకడ్భం దీగా రూపొం దించ బడ్డాయనుకున్న బేసెల్‌-2 ప్రమాణాలు, ఇటీవలి కాలంలో సంభవించిన ప్రపంచ ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని, బ్యాంకుల దివాళాలను ఆపలేకపోయాయి.